مقابله با رابطه ناخوشایند

وقتی رابطه‌ای دچار مشکل می‌شود و به خطر می‌افتد، هر دو‌طرف باید تصمیم بگیرند که آیا میل دارند برای بهبود بخشیدن به آن کاری بکنند؟ اگر هر دو‌طرف انگیزه‌ای برای بهبود بخشیدن به رابطه داشته باشند، در این صورت کمک گرفتن از مشاوران و درمانگران حرفه‌ای بسیار مؤثر و مفید خواهد بود.
کاری که زن و شوهر‌ها می‌توانند خودشان انجام دهند، تمرینی است موسوم به "روز‌های صمیمانه‌" که رفتار‌های سازنده و احساسات مثبت را برمی‌انگیزد. در این تمرین زن و شوهر باید بر اساس قواعد خاصی، فهرستی از 20 عمل مثبتی را که از همدیگر انتظار دارند تهیه کنند. وقتی این فهرست تهیه شد، زن و شوهر با هم قراردادی می‌بندند و موافقت می‌کنند که هر روز حداقل 5 مورد از رفتار‌های فهرست شده را انجام دهند. هر‌دوی آن‌ها باید گزارش روزانه‌ای تهیه کنند و در آن رفتار‌های مثبت یکدیگر را ثبت کنند.
این گزارش روزانه به آن‌ها کمک می‌کند تا پیشرفت‌های همدیگر را مورد توجه قرار داده و تلاش‌ها و اقدامات یکدیگر را تقویت کنند.

برقراری ارتباط و گفتگو

وقتی شریک زندگی یا فردی از نزدیکان شما به شیوه‌ی نامقبولی با شما رفتار می‌کند، یک راه حل این است که نارضایتی خود را ابراز کنید و برای یافتن راه‌حلی با هم گفتگو کنید. همین‌جاست که مهارت‌های جرأت‌مندی می‌تواند بسیار سودمند باشد. به یاد داشته باشید که جرأت‌مندی به معنای صریح و روراست بودن است نه پرخاشگری. برای درک بهتر ارزش ارتباط و مذاکره، ابتدا به بررسی برخی از روش‌های غیر‌مؤثری که افراد در روابط نزدیک برای برآورده کردن انتظارات و نیاز‌های خود به کار می‌برند، می‌پردازیم.

1. دلربایی کردن:

"آن‌قدر از همسرم تعریف می‌کنم تا بالاخره خواسته‌ام را برآورده کند."
"هنگام درخواست چیزی، سعی می‌کنم رمانتیک و دوست‌داشتنی باشم."
"چنان قربون صدقه‌اش میروم که همسرم خواسته‌ام را برآورده می‌کند."

2. سکوت و بی‌اعتنایی:

"تا زمانی‌که به خواسته‌ام عمل نکرده به او توجه نمی‌کنم."
"تا زمانی که به خواسته‌ام عمل نکرده با او حرف نمی‌زنم."

3. اعمال زور:

"همسرم را مجبور می‌کنم که به خواسته‌ام عمل کند."
"بر سر همسرم داد می‌زنم تا کاری را که می‌خواهم انجام دهد."
"همسرم را تهدید می‌کنم تا خواسته‌ی مرا انجام دهد."

4. بحث منطقی:

"برای همسرم دلیل می‌آورم که چرا باید به خواسته‌ی من عمل کند."
"از همسرم می‌خواهم که علت انجام ندادن کار را برای من توضیح دهد."
"برای همسرم توضیح می‌دهم که چرا می‌خواهم آن کار انجام شود."

5. پرخاشگری-منفعلانه:

"اخم می‌کنم تا کاری را که می‌خواهم انجام دهد."
"آن‌قدر قیافه می‌گیرم تا به خواسته‌ی من عمل کند."
"تا زمانی که خواسته‌ام را انجام ندهد با او صحبت نمی‌کنم."

6. التماس کردن:

"خودم را بد‌حال نشان می‌دهم تا به خواسته‌ام عمل کند."
"طوری ناکارآمد و ضعیف عمل می‌‌کنم که به خواسته‌ام عمل کند."
"چنان ازش خواهش می‌کنم تا دلش بسوزد و خواسته‌ام را اجابت کند."

وجه مشترک همه‌ی این تاکتیک‌ها این است که هیچ‌کدام از آن‌ها کاملاً سازگارانه نیست. زوج‌هایی که از این تاکتیک‌ها استفاده می‌کنند، خود را سرزنش می‌کنند و از دید دیگران، آن‌ها افرادی ناجور یا خودخواه یا کم‌توان ارزیابی می‌شوند.

روانشناسان با بررسی سبک‌های ارتباطی مشکل‌ساز و مخرب در روابط بین زن و شوهر، سه الگوی ارتباطی را مطرح می‌کنند که بیشترین تنش را در روابط زناشویی ایجاد می‌کند:

1. انتقادی و دفاعی:

از پذیرش اشتباهات خود امتناع می‌کنند، هر انتقادی را رد می‌کنند، درباره‌ی عقاید و باور‌های خود سرسخت و انعطاف‌ناپذیر هستند، به‌طور نامناسبی طرف مقابل را سرزنش می‌کنند و از تعریف و تمجید دیگری ناتوان هستند.

2. کناره‌گیری و سلطه‌پذیری:

کم‌حرف هستند، عقاید و نظر‌های خود را بیان نمی‌کنند، خیلی مطیع دیگران هستند، احساسات و عواطف خود را بروز نمی‌دهند و بسیار آرام و آهسته حرف می‌زنند.

3. سلطه‌جو و کنترل کننده:

زیاد حرف می‌زنند و سؤال می‌کنند، مدام حرف‌های طرف مقابل را قطع می‌کنند، موضوع صحبت را عوض می‌کنند و با صدای بلند صحبت می‌کنند.

با این‌که همه‌ی این الگو‌های ارتباطی، رابطه زناشویی را مختل می‌کنند، اما سبکی که با بیشترین ناراحتی و اختلال در روابط زناشویی همراه است، سبک انتقادی و دفاعی است.

آموختن گوش دادن

أغلب ما آن‌چنان درگیر افکار و احساسات خود هستیم که واقعاً به چیز‌هایی که دیگران می‌گویند گوش نمی‌دهیم.
برای افزایش مهارت‌های گوش دادن می‌توانید به شیوه‌های زیر با شریک زندگی‌تان تمرین کنید.

- اجازه بدهید همسرتان مطلبی را بیان کند. قبل از این‌که پاسخ بدهید معنی و مفهوم این عبارت را برای او بازگو کنید. بعد از همسرتان بخواهید تأیید کند که آیا گفته‌ی او را درست فهمیده‌اید؟ و در غیر‌این‌صورت آن را تصحیح کند. بعد از این‌که به همسرتان نشان دادید که واقعاً گفته‌ی او را درک کرده‌اید، حالا نوبت شماست که چیزی بگویید، سپس همسرتان مضمون گفته‌ی شما را بازگو می‌کند و از شما بازخورد دریافت می‌کند. اگر‌چه ممکن است این گفتگو دست‌و‌پا‌گیر و خسته کننده به نظر برسد، اما متوجه خواهید شد که این‌گونه تمرین‌ها می‌تواند برای آموختن گوش دادن بسیار مفید باشد.

بیان صریح احساسات

اگر زوجین به صورت غیر‌مستقیم صحبت کنند و خواسته‌ی خود را به صورت واضح مطرح نکنند، باعث کج‌فهمی و شکل‌گیری رفتار‌های مقابله‌ای نامناسب می‌شوند. به این جمله دقت کنید: "تو در خانه اصلاً دست به هیچ‌کاری نمی‌زنی". این یک جمله غیر‌مستقیم و ناواضح است.
حال به این جمله دقت کنید: "من می‌خوام که در شستن ظرف‌ها بهم کمک کنی". در این جمله فرد احساسات خود و خواسته خود را به صورت واضح بیان می‌کند. به این‌گونه عبارات که با ضمیر من شروع می‌شود عبارات بیانگر "پیام من" و به عباراتی که با کلمه تو شروع می‌شود، عبارات بیانگر "پیام تو" با واسطه می‌گویند و نوعی فرار از مسئولیت‌پذیری محسوب می‌شوند.
زوج‌ها زمانی که همسرانشان احساس نارضایتی خود را به شیوه‌ای محتاطانه و با استفاده از عبارات غیر‌مستقیم و سرزنش‌آمیز مانند موارد زیر بیان می‌کنند، بیشتر احتمال دارد که واکنش منفی و خصمانه نشان دهند.
"تو مرا ناراحت می‌کنی"
"تو مرا ناامید می‌کنی"
"تو اعصاب منو بهم میریزی"
"تو منو اذیت می‌کنی"
و در مقابل زوج‌هایی که همسرانشان احساس نارضایتی خود را به شیوه‌ای جرات‌مندانه و با استفاده از جملات مستقیم مانند موارد زیر بیان کنند، احتمال همدلی و برخورد آشتی‌جویانه از جانب آن‌ها بیشتر خواهد شد:
"من ناراحتم"
"من ناامیدم"
"من عصبانیم"
"من غمگینم"