کلینیک سالمندان و بازنشستگان

کلینیک سالمندان و بازنشستگان

پیری زمانی آغاز می‎شود که فعالیت قوای انسانی نظیر توان عضلانی، دستگاه عصبی و سایر دستگاه‎های حیاتی خارج از علل بیماری، کاهش چشمگیر پیدا کند

به شما تلفن بزنیم

سالمند چه کسی است؟

تعیین سن آغاز پیری کار دشواری است. بعضی آن را از چهل سالگی می‎دانند و گروهی دیگر از هفتاد ‎سالگی به بعد را سالمند می‎گویند. عده‎ای نیز به طور کلی پیری را امری نسبی، درونی، روانی، اجتماعی و جسمی می‎دانند و می‎گویند یک شخص ممکن است در 80 سالگی هم تحرک و جنب‎ و‎جوش و فعالیت کافی داشته باشد و سیمایش چنان باشد که آثار و علائم پیری بر آن غالب نباشد، در حالی ‎که فرد دیگری در سن 40 تا 50 سالگی احساس ضعف و سستی و پیری نماید. با این أوصاف پیری زمانی آغاز می‎شود که فعالیت قوای انسانی نظیر توان عضلانی، دستگاه عصبی و سایر دستگاه‎های حیاتی خارج از علل بیماری، کاهش چشمگیر پیدا کند، یعنی پیری وابسته به ارگانیسم هر فرد است. به ‎هر حال تحولات دوران جوانی به پیری آن چنان تدریجی است که حتی ممکن است خود شخص أصلا متوجه نشود و خود را در مقایسه با افراد مسن تر نه تنها پیر حس نکرده که حتی جوان هم بداند. همواره سالمندی از دیدگاه اطرافیان آشکارتر از چیزی است که به نظر خود شخص می‎آید .
اما نکته مهم این است که :
پیری بر خلاف آن چه اغلب تصور می‎شود همراه با آن گونه مشکلاتی نیست که بر سر زبان‎ها افتاده و پیران را مردمی خسته و بیمار و افسرده و بی‎حافظه و جدا‎مانده و دل نازک و عجیب و غریب به حساب می‎آورند، البته ممکن است اقلیتی از پیران چنین باشند ولی این گونه اندیشه‎های نادرست در مورد پیران باعث رنجیدن افراد سالخورده می‎شود و حتی گروهی از آنان را به قبول این باورهای نادرست درباره خود وا می‎دارد. باید توجه داشت که بیشتر پیران تا ماه‎های آخر عمر خود توانایی‎های قابل ذکری دارند که هرگز نباید آنان را از بسیاری از عرصه‎های زندگی به کنار گذاشت. در عین حال نباید این توانایی‎ها را بیشتر از ‌آن چه که هست ارزیابی کرد و انتظارات بی جا از سالخوردگان داشت .به علاوه افراد سالخورده منبعی از تجارب ارزشمند هستند که می‎تواند برای جوانترها کاملاً مفید باشد و معاشرت و گفت و گو با آنان بسیار سودمند است. افراد سالخورده توان جسمی بالایی ندارند، لیکن در بسیاری از فعالیت‎ها مانند پیاده روی و کارهای ساده می‎توانند شرکت کنند.
آنان همچنین می‎توانند در فعالیت‎های ذهنی مثل مطالعه و شرکت در آموزش‎های مورد علاقه و بازی‎های فکری مشغول شوند. برای رفع مشکل فراموشی در افراد سالخورده اولاً می‎توان به آنان کمک کرد تا برخی از امور روزمره را که از یاد می‎برند به خاطر آورند و ثانیاً در اختیار گذاشتن یک دفتر یادداشت و قلم در یاد‎آوری کارهای روزمره به آنان کمک می‎کند. همچنین شنوایی فرد در این دروه کمتر می‎شود و نیاز به کمک بیشتری دارد .وضع سلامت جسمی سالخوردگان بسیار متفاوت از یکدیگر است. یک فرد 75 ساله ممکن است کوتاه ‎ترین صحبت در گوشی شما را بشنود، در حالی که یک سالخورده 65 ساله ممکن است حتی صدای زنگ در را هم نشود. یکی ممکن است روزانه دو ساعت پیاده-روی کند و دیگری ممکن است نتواند راه برود.
رسیدن به سنین بالای زندگی نتیجه عوامل پیچیده‎ای است که اهم آن‎ها عبارتند از: وضعیت ژنتیک فرد، وضع تغذیه، بهداشت و عوامل محیطی دیگر. اما در ‎هر صورت رسیدن به پیری همراه با تغییرات جسمی به خصوص کاهش قدرت بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و کاهش قدرت بدنی، هماهنگی حرکتی و سرعت واکنش در مقابل محرک‎هاست .یکی دیگر از تغییرات جسمی دوره پیری حساسیت در مقابل سرما و گرماست و بدن فرد نمی‎تواند در مقابل سرما و گرما به سرعت خود را سازگار کند. مقدار خواب نیز در این دوره کاهش می‎یابد. از آن جا که تکرار ادرار به خصوص در مردان بیشتر می‎شود، وقتی که برای دفع آن از خواب بیدار می‎شوند مشکل است که دوباره بخوابند. همچنین خواب افراد سالخورده سبک تر است و کمتر خواب می‎بینند .
چین ‎و‎چروک‎های صورت و بدن، به دلیل کم شدن چربی و لاغر شدن عضلات زیر پوست، بیشتر می‎شود. سایر تغییرات آشکار نظیر کم شدن و نازک ‎شدن و سفید‎ شدن موی سر و رویش مو در چانه زنان و گوش مردان را همه مشاهده کرده‎اند. پهنا و وزن بدن کمتر، قد کوتاه تر و استخوان‎ها لاغر‎تر و بدن خمیده می‎شود .
عموماً تا سن 65 سالگی احتیاجی به کاهش شدید کارهای روزانه نیست. گروهی از افراد سالمند بالای 65 سال نیز می‎توانند چند سال دیگر به ادامه کارهای قبلی خود بپردازند. از نظر فعالیت‎های روزانه مانند خوردن، پوشیدن، حمام کردن، آشپزی، خرید و انجام کارهای خانه، بیشتر سالخوردگان تا سن 80 سالگی و گاهی پس از آن نیز شخصاً از عهده کارهای خود بر‎می‎آیند. برخی از افراد مسن نیز دچار یک بیماری مزمن یا بیشتر هستند. شایع ترین این بیماری‎ها عبارتند از: درد مفاصل، لرزش عضلانی، ضعف شنوایی و بیماری‎های قلبی. در هر صورت میزان سلامتی فرد در دوره پیری وابسته به سبک زندگی، تغذیه، خواب، ورزش و استفاده یا عدم استفاده از سیگار است .

افسردگی در سالمندان

افسردگی به عنوان یکی از معمول ترین مسائل احساسی و عاطفی در سنین سالمندی است. طبق تحقیقات انجام یافته مشخص گردیده است که این حالت در 12% سالمندان بستری در بیمارستان وجود داشته است و 15 تا 16% افرادی که در بیمارستان‎های خصوصی و خانه سالمندان بستری هستند از این بیماری رنج می‎برند .این بیماری را چنین تعریف می‎کنند: از بین رفتن علاقه و تمایل نسبت به انجام فعالیت‎های معمولی و تفریحات و سرگرمی‎ها .

علائم افسردگی عبارتند از :

کاهش اشتها، بی خوابی و یا خواب زیاد، از ‎دست دادن انرژی، خستگی و بیزاری، اضطراب و تشویش، کندی در انجام فعالیت‎ها، از ‎دست ‎دادن علاقه و یا فقدان احساس خشنودی، رضایت و لذت نسبت به فعالیت‎های معمولی و همیشگی، ابراز شکایت و سرزنش خود و یا محکوم کردن بی مورد خویش، گله و شکایت از کاهش قابلیت تفکر و تمرکز، گرفتن تصمیماتی در مورد خودکشی .اغلب اوقات این موارد منجر به کاهش میل به غذا و بی‎اشتهایی می‎شود .همچنین این مورد شامل خستگی‎های جسمی نیز هست که موجب عدم در‎خواست غذا از طرف فرد خواهد شد. بنابراین بیماران افسرده به طور قابل ملاحظه‎ای در معرض خطر ابتلا به سوء‎تغذیه قرار دارند .
به طور کلی دلایل به وجود آمدن افسردگی در افراد سالمند ناشی از فقدان چند مورد ذیل است:
-  مرگ همسر یا دوست
-  اختلال در انجام وظایف
-  از ‎دست دادن آزادی و استقلال و اتّکا به نفس
-  کاهش و فقدان اراده و تصمیم گیری
تقریباً در همه افراد افسرده درجاتی از غمگینی شدید یا ناشادمانی را، که دامنه آن از یک مالیخولیا و اندوهگینی متوسط تا ناامیدی شدید در نوسان است، گزارش کرده‎اند. این نوع غمزدگی ممکن است توسط فرد به صورت ناامیدی شدید، تنهایی یا دلگیری توصیف شود .افرادی که افسردگی ملایم یا متوسط دارند ممکن است از طریق سردادن گریه آن را بروز دهند، اما افرادی که دچار افسردگی شدید هستند اغلب اظهار می‎دارند دوست دارند گریه کنند، اما نمی‎توانند .
در أغلب موارد افسردگی با کاهش انگیزه همراه است. انرژی فرد کاهش یافته و فرد بدون انجام دادن کار، همواره احساس خستگی و فرسودگی می‎کند. فرد افسرده احساس گناه دارد و فکر می‎کند موجود بی ارزشی است و نسبت به توانمندی و استعداد و قابلیت‎های خویش بی‎اعتنا است و آن‎ها را دست کم می‎گیرد .از نگاه پیران افسرده زندگی آنان بر ‎اساس تفکری که به آن دچار شده‎اند حاصل و ثمری در بر نداشته است. کاهش انگیزه و بی‎تفاوتی را در اغلب افراد مبتلا به اختلال افسردگی به ویژه پیران می‎توان مشاهده نمود .
افسردگی در دوران پیری در زنان حدود چهل سالگی و در مردان حدود پنجاه سالگی بروز می‎کند. در‎ضمن این افراد ممکن است سابقه افسردگی قبلی نداشته باشند. تا این اواخر پژوهشگران بر‎این باور بودند که تغییرات جسمانی که در موقع یائسگی در زنان بروز می‎دهد علت اصلی ایجاد پیسیکوز پیری است. اما مطالعات و مشاهدات کلینیکی انجام شده نشان داد که تغییرات متابولیسم بدن تنها دلیل و یا حتی مهمترین علت بروز پیسیکوز پیری نیست .
سن چهل سالگی به بعد دورانی است که همه افراد دچار مسائل و مشکلاتی می‎شوند، اما برخی از افراد به دلایل متعدد و گوناگون توان مقابله با مشکلات زندگی و سازگاری با آن را از دست می‎دهند. برخی از زنان و مردان در سنین بالا ممکن است احساس کنند که قوای آنان تحلیل رفته و به فردی بی مصرف تبدیل شده‎اند، به إصطلاح تاریخ مصرف آنان سپری شده و مورد نیاز نیستند، بنابراین احساس پوچی نموده و خود را عاطل‎ و‎ باطل می‎پندارند. اغلب افراد سالخورده توانایی انطباق با واقعیت‎های زندگی را دارند، اما برخی از آن‎ها به دلایل متعدد قادر به تحمل واقعیت‎ها نبوده و خاطری افسرده پیدا می‎کنند و بدین ترتیب افسردگی آنان موجب ایجاد مشکل در خانواده می‎شود.
پس :
می‎توان با تشخیص زود‎هنگام و درمان اساسی از افسردگی در سالمندان و ایجاد هر گونه مشکل بین افراد سالخورده و نزدیکان آنان جلوگیری به‎عمل آورد .

مشکلات دوران سالمندی

بر اثر تحلیل رفتن قوای جسمانی و ذهنی سالخوردگان، تنوع و کثرت مسائل در سالخوردگی امری کاملاً طبیعی به ‎نظر می‎رسد. از این رو شاید هیچ دوره‎ای از زندگی مانند سالخوردگی پر‎مسأله و نگران کننده نباشد. به همین دلیل سالخوردگان برای سالم زیستن به سازگاری فراوانی نیاز دارند.
حال به برخی از مسائل این دوره اشاره می‎کنیم تا شاید راهنمایی باشد برای کسانی که با افراد مسن زندگی می‎کنند یا سروکار دارند:
1.  مشکلات روحی به ویژه دیداری و شنیداری
2.  مشکلات حرکتی معمولاً درد مفاصل، موجب عدم تحرک و خانه نشینی سالخوردگان می‎شود.
3.  کاهش نیرو به علت تغییرات فیزیولوژیکی بدن
4.  بی خوابی
5.   فراموشی به علت تغییرات فیزیولوژیکی مغز، به خصوص در حافظه کوتاه مدت
6.   کمبود درآمد به علت از کار افتادگی و نداشتن شغل تمام وقت
7.  بازنشستگی؛ اوقات خالی و بدون برنامه‎ای که رهاورد دوران بازنشتگی است، احتمالاً از عزت نفس و ارزشی که فرد برای خود قائل است می‎کاهد .
8.  تنهایی؛ سالخوردگان أغلب احساس تنهایی می‎کنند زیرا فرزندانشان معمولاً ازدواج کرده و آنان را ترک کرده‎اند. همچنین مرگ همسر نیز به شدت می‎تواند براحساس تنهایی آن‎ها بیفزاید. به علاوه به علت ناتوانی حرکتی نمی‎توانند از خانه خارج شوند و با دیگران درارتباط باشند
9.  عدم توانایی تولید مثل به ویژه در زنان به علت یائسگی
10.  استقلال فرزندان؛ استقلال خواهی فرزندان موجب می‎شود که پدران و مادران سالخوده تنها بمانند و این احساس در آنان به وجود می‎آید که دیگر مسئولیتی ندارند و مثمر ثمر نیستند .
11.  کاهش سطح انگیزش؛ برخی از افراد مسن تصور می‎کنند که چون به تدریج به مرگ نزدیک می‎شوند دیگر علتی برای کار و فعالیت و لذت‎ بردن از زندگی وجود ندارد.
12.  تغییر محل سکونت؛ به طور اجباری پس از فوت همسر ممکن است فرزندان تصور کنند که راحتی و آرامش والد آن‎ها در این است که در مکانی کوچک تر و یا نزدیک محل سکونت آن‎ها زندگی کند، به این ترتیب پدر یا مادر خانه‎ای را که یک عمر در آن زیسته‎اند و برایشان خاطره ‎انگیز است به ناچار باید ترک کنند.
13.  از دست دادن عزیزان مثل بستگان نزدیک به ویژه همسر، فرزند، دوستان
14.  افزایش وابستگی به دیگران؛ معمولاً زمانی فرا می‎رسد که پدر و مادر به فرزندان خود وابستگی شدید پیدا می‎کنند. اولاً ممکن است بر أثر بیکاری و فقدان درآمد، هزینه‎های دارویی پیش بینی نشده و ... فرد به کسانی وابستگی پیدا کند که قبلاً به او وابسته بوده‎اند. ثانیاً شخص سالخورده به دلیل مشکلات جسمانی، روانی و بیماری امکان دارد نتواند بسیاری از کارهای خود را انجام دهد. از این ‎رو به دیگران نیاز دارد تا از لحاظ تغذیه، نظافت و مراقبت‎های پزشکی او را یاری دهند.
15.  نگرش منفی نسبت به سالخوردگان؛ عده‎ای از سالخوردگان پیری را زمان فراغت و انجام کارهای ناتمام می‎دانند، ولی برخی از آنان که به حیات نگرش منفی دارند به این دوره به عنوان پایان راه می‎نگرند. به خصوص اگر شاهد مرگ دوستان همسن و ‎سال، همسایگان و همسر باشند مرگ را به خود نزدیک احساس می‎کنند .

بی خوابی در سالمندان

بهداشت روانی انسان بیش از هر چیز در گرو نحوه تأمین نیازهای اساسی اوست و خواب به عنوان یکی از حیاتی‎ترین نیاز‎های جسمی، ذهنی و عاطفی انسان، از ابعاد و دیدگاه‎های مختلف، از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است. خواب راحت از نشانه‎های سلامت جسم و آسایش روان است . امروزه تعداد کسانی که به علت‎های مختلف نمی‎توانند أغلب شب‎ها خواب راحتی داشته باشند بسیار قابل ملاحظه‎اند. بررسی‎ها نشان می‎دهند که مشکلات بی خوابی با افزایش سن افزایش می‎یابد.
در ضمن الگوی بی خوابی با تغییر سن تغییر می‎یابد. سالمندان أغلب از بیداری‎های طویل و مکرر در طول شب و یا سحرخیزی شکایت دارند. بسیاری از سالمندان از تغییرات طبیعی خواب در گروه سنی خود، مخصوصاً عدم توانایی کافی در رسیدن به یک دوره طولانی خواب مداوم آگاه نیستند. با افزایش سن خواب سبک ‎تر و نامنظم تر می‎شود. اگر یک سالمند از تغییرات طول مدت و کیفیت خواب آگاه نبوده و به روال هر شب به بستر رود،احتمالاً ساعت 4 تا 5 صبح بیدار خواهد شد. بسیاری از پژوهشگران خواب فکر می‎کنند که تنها عامل مهم در بهبود افراد سالمند، تنظیم ریتم شبانه روزی آن‎هاست.
بهترین طریق رعایت برنامه خواب و بیداری، بلند شدن از خواب در زمان یکسان بدون توجه به وقت یا مقدار خواب شب پیش است. سالمندان غالباً صبح‎ها در بستر می‎مانند زیرا برای برخاستن از بستر اجباری ندارند. باید آن‎ها را تشویق کرد تا برنامه‎ای جهت مصرف غذا، ملاقات دوستان، قرار ملاقات با قدم زدن و هر فعالیت احتمالی دیگر داشته باشند. پای بندی به این برنامه نه تنها ریتم خواب را تنظیم می‎کند، بلکه یک زندگی پر‎تحرک و فعال را برای آنان فراهم می‎آورد که خواب را هم بهبود می‎بخشد.
در‎ضمن در سنین سالمندی کارایی مکانیسم‎های تنظیم‎کننده حرارت بدن کمتر می‎شود، به طوری که احساس سرما در بستر می‎تواند با خواب تداخل پیدا کند. مشکلات مربوط به برگشت غذا از معده به مری ممکن است مستلزم اجتناب از صرف غذا در شب و تنظیم تشک برای بالا نگه ‎داشتن سر در موقع خواب باشد. نیاز مکرر به دفع ادرار در سالمندان مبتلا به فشار خون بالا علت أغلب بیدار‎شدن‎های مکرر است. این مشکل را می‎توان با کم کردن مصرف مایعات در هنگام شب کاهش داد .
علاوه بر توصیه‎های بهداشتی که برای پیشگیری از بی خوابی سالمندان مطرح شد، طرح‎ها و اندیشه‎های درمانی دیگری ارائه شده است. به عنوان مثال طرفداران بر‎انگیختگی جسمانی معتقدند که افراد کم خواب برانگیختگی فیزیولوژیکی و تنش ماهیچه‎ای زیادی دارند که با خواب در تعارض است. این طرفداران، استحمام با آب گرم، گوش دادن به موسیقی یا صدای امواج و قدم زدن را، راه‎های پیشنهادی برای کاهش بی خوابی می‎دانند.

سوء‎تفاهم و شناخت مردم درباره پیری و پیران

برخلاف عقیده عمومی مردم، أغلب پیران خیلی خوب و زود تغییرات زندگی را از جوانی و میانسالی به پیری، می‎پذیرند و به سهولت قبول می‎کنند که دوره جوانی آن‎ها گذشته است و باید اکنون در 65-70 سالگی طرز زندگی نوینی را بپذیرند، ولی به اقتضای سن و زمان نباید به کلی حرکت، جنبش، ورزش، خوشی و شادکامی جوانی و میانسالی را ترک کنند و گوشه‎گیری، دوری از اجتماع ، فرار از معاشرت با دوستان و همسالان را اختیار کنند .
باید بدانیم که پیری مشکل و مسأله دشواری نیست بلکه در‎واقع ورود به آخرین مرحله در دوران عمر و زندگی است. پیری پس از جوانی یک عالم دیگر نیست. پیری هم مانند مراحل گذشته زندگی به سهم خود هم لذت و هم رنج و ألم دارد، هم محسنات زیادی را داراست و هم سختی و ناتوانی دارد. اما در بسیاری از جوامع انسانی مردم پیران را به چشم بیچاره، ناتوان، تنها، بی‎فایده و بیکار نگاه می‎کنند.
ولی حقیقت أمر این نیست و این گونه عقاید و تصورات واهی به کلی خطاست زیرا أغلب مردان و زنان بیش از 60،65،70 سال و حتی به بالا از لحاظ بهداشت و صحت مزاج و بدن و خور و خواب و رفتار و گفتار کاملاً عادی و سالم هستند و می‎توانند فعالیت‎ها و کارهای معمولی و مربوط به خودشان و حتی افراد جوان خانواده را انجام دهند و همواره تنهایی خودشان را غالباً به تألیف، ترجمه، تحقیق و تدوین آثار علمی، ادبی و هنری می‎گذرانند. بنابراین باید بدانیم که اندیشه‎های نادرست در مورد پیران باعث رنجیدن افراد سالخورده می‎شود و حتی گروهی از آنان را به قبول این باورهای نادرست درباره خود وا می‎دارد. بیشتر پیران تا ماه‎های آخر عمر خود توانایی‎های قابل ذکری دارند و هرگز نباید آنان را از بسیاری از عرصه‎های زندگی کنار گذاشت. در عین حال نباید انتظارات بی جا از سالخوردگان داشت .

پذیرش سالمندی

دنیا چون پلی است بر گذر زندگی که مراحل عمر را یکی پس از دیگری بر روی آن خواهیم گذراند. همان گونه که دوران جنینی، کودکی و جوانی را پشت سر می‎نهیم، دوران پیری و کهولت را هم تجربه خواهیم کرد. بازنشستگی و سالمندی، مرحله‎ای خاص از زندگی انسان است و سازگاری شخص با شرایط و عواقبی را می‎طلبد که در این مرحله برای آدمی پدید می‎آید. دوران سالمندی را هم می‎توان چون دوران جوانی و میانسالی زیبا کرد و بدون هیچ گونه ناراحتی و مشکلی آن را گذراند. یافتن وضع موجود، خوش بینی به آینده، پذیرش واقعیت سالمندی، نترسیدن از بازنشستگی و توجه به زیبایی‎های سالمندی، و نیز ایجاد نوعی سرگرمی و شغل برای خویش، از جمله توصیه‎هایی است که رعایت آن‎ها، پذیرش سالمندی را آسان می‎کند.

نیازهای عاطفی سالمندان

برای حفظ سالمندان از عوارض گوناگونی که در سر راهشان است، باید آن‎ها را در شرایط محیطی مناسبی قرار داد که وجود عواطف گرم و مهرورزی، و نیز احترام و قدرشناسی از جمله شرایط مهم به وجود آمدن چنین محیطی است. حرمت گذاری بر سالمندان به ویژه در میحط خانواده، قدرشناسی و سپاس گزاری از تلاش‎ها و فعالیت‎های آنان و سرمایه گذاری‎های مادی و معنوی‎شان درباره نسل جدید و جامعه، تنها نگذاشتن آنان، برقراری ارتباط و إیجاد تفاهم با ایشان، همدردی با آنان و گوش سپردن به دردها و سخن‎هایشان، در اولویت قرار‎دادن مسائل آن‎ها و حل هر چه سریع تر مشکلاتشان، نادیده گرفتن خطاهایی که ممکن است از آن‎ها سربزند، محبت به آنان و حمایت از آن‎ها، از جمله وظایفی است که تک تک افراد خانواده در مقابل سالمندان و برای به وجود آوردن محیطی گرم باید به اجرا در‎آورند.

متخصصین و روانشناسان کلینیک روانشناسی مهرپندار از افراد توانا و پرتجربه می‌‎باشند. همكاران ما با تجارب، دانش و مهمتر از همه‎چيز تعهد و ايمان كاری خويش، تمامی تلاش خود را جهت رضايت و كسب موفقيت مراجعين خواهند نمود.

 

بازدید: 1058 تاریخ: آدرس وب

بزودی با شما تماس می‌گیریم

دیدگاه خود را بیان بفرمائید

  • هنوز دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است
قالب:
جنسیت: