طرحواره و طرحواره درمانی چیست؟

«بک» برای اولین بار به مفهوم طرحواره در شناخت درمانی اشاره کرد. وی مفهوم طرحواره را از «پیاژه» وام گرفت و آن را سازه‎ی شناختی نامید که در کد گذاری، غربالگری و ارزیابی اطلاعات دریافتی ما از دنیای پیرامون تأثیر می‎گذارد و افراد به واسطه طرحواره‎ها می‎توانند اطلاعات دریافتی را طبقه بندی و تجارب خود را به شیوه‎ای با معنی تفسیر کنند.
افراد با توجه به شرایط زندگی‎شان، تجارب فردی و پیام‎هایی که از اطرافیان دریافت می‎کنند، طرحواره‎هایی درباره خود، دیگران و جهان پیدا می‎کنند. طرحواره‎ها ممکن است مثبت و کارآمد یا ناکارآمد و منفی باشند.
طرحواره‎ها از لحظه تولد ما شروع به شکل گیری می‎کنند. در ابتدا طرحواره‎ها حالتی غیر‎ارادی یا بازتابی دارند. مثلاً طرحواره "مکیدن" اولین طرحواره‎ای است که همه انسان‎ها می‎آموزند اما به صورت غیر‎ارادی. یعنی نوزاد با تکرار چندین باره و تصادفی چرخاندن سر به سمت سینه مادر به صورت تصادفی عمل مکیدن و نوشیدن شیر را انجام می‎دهد و طرحواره "مکیدن" شکل می‎گیرد. به مرور زمان و با رشد کودک طرحواره‎ها هدف‎گرا، آگاهانه و متنوع تر می‎شوند.
طرحواره‎ها چه مثبت و چه منفی بر سبک زندگی و الگو‎های ارتباطی افراد تأثیر می‎گذارند. مثلاً اگر طرحواره‎‎ای در ما شکل بگیرد که محتوای آن "طرد شدن" باشد، أغلب نگران و مضطرب هستیم که افراد مهم و نزدیک زندگی‎مان ما را ترک نکنند. این ترس و نگرانی همیشه ما را گوش به زنگ نگه می‎دارد و حتی ممکن است دست به کاری بزنیم که طرف مقابل واقعاً هم ما را ترک کند، مثلاً خانم یا آقایی که ترس ترک شدن و تنها ماندن از سمت نامزدش را دارد احتمال این که دست به رفتار‎ها یا أعمالی بزند که این امر محقق شود زیاد است.
"طرحواره درمانی" یا "شناخت درمانی متمرکز بر طرحواره" رویکردی التقاطی به درمان است که عناصری از درمان شناختی-رفتاری (CBT)، روابط ابژه‎ای، فنون رفتار درمانی دیالکتیکی، فنون تجربی و فنون مهارت‎های بین فردی را در بر می‎گیرد. این رویکرد درمانی را «جفری یانگ» در ابتدا برای درمان اختلالات شخصیت به ویژه اختلال شخصیت مرزی و در ادامه و با پیشرفت آن در درمان سایر اختلالات شخصیت، اختلال افسردگی و دیگر اختلالات معرفی کرد.

مرکز خدمات مشاوره مهرپندار با استفاده از رویکرد‎های به روز که یکی از آن‎ها رویکرد التقاطی طرحواره درمانی می‎باشد راه گشای مراجعین محترم برای درمان مشکلات روان شناختی پیچیده، مزمن و عود کننده می‎باشد.