مهارت همدلی

تعریف همدلی :

همدلی به معنی درك شرایط و احساسات و باورهای دیگران است. همدلی درك کردن احساس و هیجان­های طرف مقابل است، نه قضاوت کردن، درگیر شدن یا سهیم شدن در عواطف دیگران؛ به زبان ساده، همدلی یعنی خود را جای دیگران گذاشتن و از دریچه چشم آنها به موضوع نگریستن، مانند آنها احساس کردن و اندیشیدن؛ یکی از زیباترین تعاریف همدلی تعریف دانیل گلمن در کتاب هوش عاطفی است، وی معتقد است توان گفتگو با دیگران یعنی بهره­مندی از هوش عاطفی، که بیش از بهره هوشی در موفقیت سهیم است.
گلمن مهم­ترین کیفیت هوش هیجانی را همدلی معرفی می­کند. منظور گلمن از بیان همدلی کسب آگاهی و حساس بودن به جان کلام مخاطب است. این همان کیفیتی است که هوارد گاردنر تحت عنوان "هوش اجتماعی" معرفی می­کند. این کیفیت ویژه  از هوش اجتماعی یا هوش عاطفی بالاترین شکل هوش در جامعه انسانی می­باشد.
همدلان برتر، خود آگاهان برتر هستند.
اینان به حالت دیگران با رفتاری حاکی از درك و فهم احساس سخن می­گویند؛
اگر طرف مقابل شاد است، شادی می­کنند.
اگر منطقی است، منطقی صحبت می­کنند.
اگر ناراحت است، خود را ناراحت نشان می­دهند.
و...

شکل­های همدلی :

احساس همدلانه

اندیشیدن همدلانه

احساس همدلانه یعنی طوری رفتار کنید که طرف مقابل شما فکر کند او را درك می­کنید و یا احساس او را می­فهمید.

به عنوان مثال:

علی : من از این وضعیت خوشم نمی­آید. این موضوع  ناراحتم می­کند.

رضا : از اینکه احساست را برایم می­گویی متشکرم. بله خوب می­دانم چه حالی داری، من هم در چنین شرایطی ممکن است احساس خوبی نداشته باشم.

احساس همدلانه یعنی محترم شمردن احساس طرف مقابل و این امر نیز در برگیرنده صفا، صداقت و اعتماد است.
برای نشان دادن احساس همدلانه نیاز نیست تا با صحبت­های افراد موافق بوده و نظر مثبت دهید بلکه تنها کاری که باید انجام دهید این است که به طرف مقابل بفهمانید حال او را درك می­کنید.

در خصوص اندیشیدن همدلانه تنها کاری که باید انجام دهید، تکرار کلمات و جملات شخص مقابل است. خیلی مراقب لحن کلام خود باشید. بزرگترین آفت اندیشیدن همدلانه این است که طرف مقابل احساس کند کلام شما آمیخته به تمسخر، طعنه و سرزنش است. در این صورت او حالت تدافعی گرفته و اثر­بخشی ارتباط کم­رنگ خواهد شد. در هنگام مکالمه از عباراتی از قبیل "تو همیشه" یا "تو هیچ وقت" بپرهیزید. این عبارات در اطرافیان حالتی تدافعی بوجود می­آورد.

 "شاید منظور شما این است که....."
"اجازه بده ببینم درست متوجه شدم یعنی منظور تو این است که....."
"از کلام شما این طور به نظر می­رسد که....."
پس از کلمه "که" می­توانید عین جمله مخاطب را بیان کنید. یا با سوال پرسیدن علاقه و همدلی خود را به او نشان داده و صمیمیت را افزایش دهید.

وقتی بحث همدلی پیش می­آید، مهم­ترین مؤلفه آن این است که خود را به جای مخاطب قرار داده و از دریچه چشم و احساس او به پدیده ها بنگرید. با این کار شما موفق می­شوید احساس دیگران را تجربه کرده و به عبارتی آنها را درك کنید.

كاربرد و نتایج همدلی :

همدلی ارتباط بین فردی، افراد را تقویت می كند.

افزایش احساس درك شدگی و رهایی از تنهایی، حمایت اجتماعی، علاقه اجتماعی

افزایش احترام و اعتماد

افزایش مسئولیت پذیری و ایثار

كاهش بیماری های روان تنی ، افسردگی و …

توانمندی جامعه

ویژگی های رفتار همدلانه :

 

• دیگران را تحقیر نمی کنند.
• موفقیت های دیگران را کوچک نمی شمارند.
• توانایی خویش را به رخ دیگری نمی­کشند.
• به هیچ کس برچسب نمی­زنند.
• مسائل را خیلی بزرگ و اغراق آمیز یا کوچک و  بی­اهمیت نشان نمی­دهند.

برخوردهای ناهمدلانه :

 

• نصیحت کردن
• انگ زدن
• سرزنش کردن
• مخالفت مستقیم
• به رخ کشیدن و منت گذاشتن
• عقل کل نشان دادن خود
• مقایسه کردن
• لفظ قلم و کتابی صحبت کردن، مانند استفاده از واژه­های علمی و انگلیسی
• اغراق کردن
• ریز­شدن در مسائل خصوصی دیگران (فضولی کردن) و رعایت نکردن حریم خصوصی افراد
• کوچک کردن
• پرداختن به مسائل شخصی خود به جای مسائل مخاطب
• قضاوت کردن
• سوء­استفاده از موقعیت دیگران از لابه لای حرف­های او مانند موقعیت شغلی افراد
• منفی بافی و  بد­بینی
• قطع کردن عجولانه صحبت مخاطب
• دقیق گوش نکردن
• صحبت بی ربط
• گوش دادن انتخابی

راهکارهای ایجاد همدلی :

• مخاطب خود را بشناسید و او را همان طور که هست بپذیرید.
• از شیوه های ارتباط کلامی و غیر­کلامی آگاه باشید.
• شنونده فعالی باشید.
• به احساسات و هیجانات افراد احترام بگذارید.
• بین احساسات و اظهارات هماهنگی برقرار کنید.
• به صحبت­های طرف مقابل علاقه نشان دهید تا صمیمیت و اعتماد بیشتری برقرار شود.
• واقع بین باشید.
• خود را جای دیگران قرار داده و از دریچه چشم آنها ببینید.
• به جای قضاوت عجولانه و سطحی نگرانه، قضاوت صبورانه و عمقی­نگر داشته باشید.

مراحل همدلی :

1. تسهیل : محیط سالم و غیر تهدید کننده که در آن افراد بتوانند افکارشان و احساساتی که برایشان اهمیت دارد را به راحتی بیان کنند.
2. پذیرش : افراد تمایل ندارند به دلیل ترس از مورد قضاوت واقع شدن صحبت کنند، در مرحله پذیرش باید به فرد مقابل به عنوان یک فرد احترام گذاشت. پذیرش به معنی موافق بودن نمی باشد.
3. توجه کردن
4. دریافت کردن : به توانایی شناسایی احساسات و معانی که سایر افراد تلاش می کنند ابراز کنند گفته می شود، درک آنها از منظر نگاه آنها به جای تعبیر این معانی اینکه آنها چه حسی داشته و چگونه می­اندیشند.