خساست یا قناعت : مرز باریک‎تر از مو

واقعاً خساست چیست؟ آیا می‎توان با استاندارد‎هایی مشخص فرد خسیس را شناسایی کرد؟ به چه کسی خسیس می‎گویند؟
یکی از سؤالات مشاوره‎ای پیش از ازدواج، پس از ازدواج و حتی بحران طلاق این است که همسرم خسیس است؟ یا مطرح کردن این شکایت به صورت قاطع که همسرم خسیس است.
خساست یکی از ویژگی‎هایی است که در زندگی افراد تأثیر عمیق و منفی می‎گذارد. این ویژگی هم خود شخص و هم اطرافیان وی را به شدت آزار می‎دهد. خست همان کم خرج کردن، پول جمع کردن و به تعویق انداختن امیال و نیاز‎ها و درخواست‎هایی است که با پول رابطه نزدیکی دارد. خساست عموماً به صورت یک complex یا عقده می‎باشد. عقده خست یا عقده هارپاگون که برگرفته از قهرمان نمایشنامه "خسیس" اثر هنرمند فرانسوی مولیر است، می‎تواند به صورت جمع کردن پول، اشیاء حتی اشیاء دور‎ریختنی و بی‎هدف نمود پیدا کند. اکثر افراد خسیس ضرب‎المثل معروف «هر چیز که خوار آید یک روز به کار آید» را سرلوحه زندگی خود قرار می‎دهند.
بسیاری از افراد خسیس مبتلا به اختلال ocpd یا اختلال شخصیت وسواسی-اجباری هستند. اما الزاماً تمام افراد خسیس مبتلا به این اختلال نیستند و می‎تواند جنبه‎ای از زندگی و شخصیت یک فرد باشد و نشأت گرفته از زندگی گذشته فرد به ویژه دوران کودکی و استرسور‎های مرتبط با زندگی فرد در گذشته باشد. مثل شخصیت "اسکروچ" در اثر فاخر چارلز دیکنز در داستان "آواز کریسمس". مثلاً اسکروچ در خانواده‎ای گرم و حمایت‎گر بزرگ نشد. مادرش را هنگام تولد از دست داد. پدرش به دلیل مشکلات مالی به زندان انداخته شد و ترس شدید از دست دادن پول و غیره داشت.
حالا سؤال این‎جاست که خساست با قناعت یا مقتصد بودن چه تفاوتی دارد؟
1. فرد خسیس کم مصرف می‎کند، کم خرج می‎کند و هیچ بازه زمانی مشخصی برای این استراتژی وجود ندارد. اما افراد مقتصد اگر کم خرج کردن یا کم مصرفی را دارند اصولاً در یک بازه زمانی خاص می‎باشد.
2. فرد خسیس هدف‎گرا نیست. اما فرد مقتصد هدف‎گراست. افراد خسیس برای خرج نکردن خود هدفی ندارند اما افراد مقتصد به خاطر رسیدن به هدفی والا که در زندگی فرد یا خانواده باعث إرتقاء می‎شود به صورت مقطعی مدیریت مالی دارند.
3. فرد خسیس در غالب موارد خودخواه است یا فقط برای خود و فرزندان و همسرش خرج می‎کند. اما افراد مقتصد به خرج کردن مناسب و یا پس‎انداز کردن به عنوان یک ارزش اخلاقی نگاه می‎کنند و در مواردی مناسب برای دیگران هم هزینه می‎کنند، افراد خسیس از این‎که دیگران هزینه کنند استقبال می‎کنند.
4. افراد خسیس اصولاً به موارد مرتبط با مشکلشان به صورت تک بعدی نگاه می‎کنند یعنی فقط برایشان پول، کالا، ملک اهمیت دارد اما افراد مقتصد مواردی مثل سلامتی، عمر، زمان، مسائل معنوی و عاطفی را در زندگی لحاظ می‎کنند و برای آن نقشه دارند.
5. فرد خسیس غالباً برای خرج کمتر به سلامتی خود آسیب می‎زند.
6. فرد خسیس برای دانش‎افزایی یا مهارت‎افزایی حاضر به هزینه کردن نیست و آن‎ها را بیهوده می‎داند. اما فرد مقتصد این موارد را سرمایه زندگی می‎داند.
7. فرد خسیس به مواردی که مربوط به شأن اجتماعی و دیدگاه‎ها و نگرش اطرافیان نسبت به خود می‎باشد توجهی ندارد. به راحتی به خاطر پول‎اندوزی یا خرج نکردن جایگاه اجتماعی خود را فدا می‎کند.
8. افراد خسیس غالباً افرادی خشک و جدی هستند و توجه به جزئیات دارند.
9. افراد مقتصد در موارد غیر‎ضروری تلاش می‎کنند صرفه‎جویی و حذف آن را داشته باشند اما افراد خسیس به ضروری بودن یا غیر‎ضروری بودن موارد توجهی ندارند و هر آن‎چه که خرج کردن یا از دست دادن اموالشان را در پی داشته باشند باعث خشم آن‎ها می‎شود یا غر می‎زنند.
10. فرد خسیس بابت هزینه‎هایی که می‎کند با استفاده از مکانیزم سرکوفت یا طعنه یا حتی مکانیزم شوخی بار‎ها به رخ دیگران می‎کشاند.